पशुबली या दर्शन व मोहनी नख:

Roshan Shrestha· 

Tuesday, September 26, 2017

नेवा: समाज शाकाहारी मखु । ला नयेमा:पिं ख: झी । ला या थी थी नसाज्वलं दयेकेत झी नेवा:त नेपालय् दकलय् न्ह्य:ने ला: । नेवा:तसें दयेकिइगु ला या नसाज्वलं धाल कि नेपा:मि जक मखु हलिमय् ला नइपिं यक्व यक्व मनूतय् म्हुतुइ ई जाया वइ । ला नयेगु ई मुख्य याना नख:चख: ख: । ला नयेत हिंसा याये हे माल । तर जब जब मोहनि नख: वइ, 'पशुबली बन्द गरौ॓' धयागु स: ताये दया वइ । 'मारकाट याये मज्यू' धयागु खँ प्रचारय् वइ । ला नये मज्यू, ला नयेगु हिंसा यायेगु पाप ख: धाइ । थ्व खँ या प्रतिकारय् नेवा:तसें हे ला मन्त कि छ्वयला भुतन मदयेक सम्येबजि गथे नयेगु ले धका न्यना हइ । 'ला छकु वयेक समयबजि' धका म्ये हाले म्वाल ला? धका ध्याचु नका हइ । मारकाट दिका छ्वयेवं ला गन कया हयेगु ले धका न्ह्यस: पिहाँ वइ । ला नयेगु व मनयेगु खँय् बिबाद जुइ, घोराघोर खँल्वापु जुइ । खँल्वापु या चु सिइकेमफुपिनि नितिं थ्व ल्वापु गुब्लें क्वमचाइगु ल्वापु जुयाबिइ । थुइके थाकुगु निपा:ख्वा: चरित्र सत्य थ्व हे ख: कि, 'पशुबली', 'मारकाट' अर्थात पशुहिंसा बिरुद्ध जनमत बल्लाना वनाच्वंगु दु । यक्व नेवा:तसें 'हिंसा मय:' धका: पुजाआजा हिला ह:गु दु । खेँ तछ्याना वा मेमेगु कथं 'बलि बिया' पुजा सिधयेकेगु याना ह:गु दु । भारतीय तयेगु नक्कल याना नैक्या: तछ्याना पुजा यायेगु थौंकन्हय लोकं ह्वाना च्वन । भारतयात ब्व: बिया राष्ट्रबादि जुइय:पिं नेवा:तसें भारतं आयात यानात:गु नैक्या: न्याना भारतीय तयेगु हे नक्कल याना नैक्या: द्य:थाय् तछ्याना छाय् धर्म याना जुइगु ख: जिं थुइके मफु । गुम्हं गुम्हंसिनं तु, फसि, भन्ता, मुस्या धयागु हे पशुया रुप ख: धका इमित पाला: 'बलि बियागु' पुजा क्वचायेका च्वन । सुनां नं प्रमाणित याना क्यनेमफुगु थ्व निर्जिव तरकारी या पशुबलि बिया आत्मरति कायेगु खँ 'बिज्ञानया विश्वास यायेमा:' धाइपिन्सं छाय् याना जुइगु ख: जिं थुइके मफु । गुम्हं गुम्हं नेवा: धा:सा थ:म्ह हिंसा याये मय:, तर मेपिं मनू स:ता इमिगु ल्हातं हिंसा याका पशुबलि बिया धाइपिं दु । पुजा व भ्वय् न्यायेकेत हिंसा यायेमाल कि मेपिं मनू स:तिइ । थ:म्ह याये मज्यू हँ, याये मय: हँ, तर मेपिन्त याके य: हँ, याके ज्यू हँ धयागु थ्व गजा:गु मनस्थीति ख: व नं जिं मथू । थ:गु छेँय् हिंसा यायेमखु धका नैक्या: तछ्याइपिं, तु पालीपिं, भुइफ:सि पालीपिं नेवा:त नं पुजा क्वचायेका भ्वय् नयेत छ्वय्‌ला भुतन दायकला आदि दयेका: नइ । अले व नसा दयेकेत धा:सा बजारं ला न्याना हइ । बजारया ला नये ज्यू तर हिंसा याये मज्यू धयागु थ्व गजा:गु हिंसाबिरोधि मनस्थीति ख: व नं जिं मथू । हिंसा यायेगु धर्मबिरोधि ज्या ख:, ला नयेगु नं हिंसायात साथ बियेगु ख: धका ला हे मन:पिं नेवा: त नं दु । इमिसं हिंसाबिरोधि बिचा: तया जूसा नं पासाभाइ, हाकिम, जिचाभाजु, थ:थिति पाहाँ स:ता: भ्वय् नकिइबलय् ला या थी थी परिकार दयेका: तक्रेयाना भ्वय् झ:झ: धायेकेगु धा:सा त्व:तिइ मखु । पाहाँ ब्वनेत ला मदयेक मगा:सा हिंसाबिरोधि आडम्बर छाय् ब्वयेमा:गु ख: जिं मथू । अले मेगु सत्य थ्व नं ख: कि ला तया दयेकिइगु परिकार म:म:, छ्वयला, कचिला, लाव:, सेकुवा, भुतन, चिकेन चाउचाउ, बिफ थुप्पा, मटन तास, कवाफ, फिसफ्राइ, केएफसिफ्राइ, बर्गर, आदि या बजार न्हापासिबे १० दुगं २० दुगं तब्याना वनाच्वन । ला या नसाज्वलं मिइगु पस: त्वा:त्वालय् फालाफाल दयावल । ला नइपिं न्हिं न्हिथं अप्वयावंगुया प्रमाण थुलि नं हे गा: । पशुपन्छि हिंसा मयायेकं थुलिमछि मनू नं नयाच्वंगु ला या नसाज्वलं गथे दयेके फइ? लाज्वलं तया नसा नये य:पिं, लाज्वलं या कारोबारं धिबा मुंकेय:पिं झन झन अप्वया वनाच्वंगु दु सा हिंसा या बिरोध याना निपाख्वा: क्यनाजुइगु या अर्थ छु ख: धका: जिं थुइके मफु । बलिधर्म दुने बलिदर्शन पशुबली संस्कार व पशुबली बिरोध नितां धर्मया नामय् जूगु खने दु । धर्म धयागु निश्चित दर्शन ज्वना दयेका:त:गु नियमत ख: । ब कथं बलिया पक्ष व बिपक्षय् छकुचा खँ तये । 'बलि' या पक्षस्रोत तन्त्रसाधना ख:। तन्त्रसाधनाया मू मर्म छुं नं वस्तुया शक्तियात हिला: थ:गु उद्देश्यकथं छ्यलेगु आवश्यकता ख: । शक्ति या द्य: आराधाना यायेकथं 'बलि' या माद्यमं थ:म्ह इच्छायानागु शक्ति ल्हातय् लाकेगु 'बलि'या मूल दर्शन पक्ष ख: । व हे दर्शनकथं मभिंगु उर्जा त्याग यायेगु, भिंगु उर्जा ग्रहण यायेगु तातुना 'बलि' बिइगु यानातल । थथे उर्जा त्याग/ग्रहण यायेत व उर्जाया स्रोत यात नष्ट यायेमा: । अथे जुया हरेक शक्तिसाधना वा पुजाय् 'बलि' मदयेक मगा:गु जुया बिल । 'बलि' धायेवं झीसं पशुपन्छि स्यायेगु धका: थुइकुसा नं वास्तवय् 'बलि' धयागु नष्ट यायेगु ज्या ख: । अर्थात, थ:के उपलब्ध स्रोतयात नष्ट यायेगु कर्म । अग्निहवन यायेगु, स्वाँ छायेगु, कागति तछ्यायेगु, नैक्या तछ्यायेगु, पशुपन्छि स्यायेगु, थ्व सकतां नष्ट-कर्म छुं नं छुं कथं बलि हे ख: । जाकिया किग: तना द्य:पुजा यायेगु नं 'बलि' हे ख: । जा नये न्ह्य: थ:गु पुर्खा लुमंका बौ बियेगु चलन नं बलि हे ख: । झीके यदि वा, जाकि सइगु बुँ या पलिसा क:नि मुस्या सइगु बुँ दु सा जाकिया किग: तनीगु पलिसा क:निमुस्या ह्वला: द्य:पुज्यायेगु चलन जुल जुइ फु । जा मनसें धेरो नयेगु जुल धा:सा बौ बियेबलय् धेरो हे छायेगु चलन ला झीके आ: नं दु । उर्जाया थी थी स्रोत मध्य डोमेस्टिकेशन यायेफुगु पशुपंछि नष्ट याना 'बलि' बिइगु चलन न्ह्यात । डोमेस्टिकेशन यायेमफुगु धुँ, गैडा, गोहि, झ्वा:पति, भुजिं आदि बलि बिइ मखु । ऋग्वेदया छगू अनुच्छेदय् सलयात गथे बलि बिइगु धका बिस्तारं कनात:गु दु । बैदिक साहित्यय् थायथासय् सा, माक:, हरिण, मेय्, झंगपंछि आदि बलि बिइगु प्रसंग दु । थ्व खँ पाखें उर्जाया स्रोत कथं थ:पिन्सं नियन्त्रणय् तयेफुपिं पशुपन्छियात छ्यलीगु जुयाच्वन धका सिइके फु । बलि बियेगु धका थ:के दुगु स्रोत यात नष्ट यायेगु धयागु परित्यागया भावना जायेकेगु नं ख: । परित्यागया भावना मदयेक नष्ट याये फैमखु । अथे जुया 'बलि' धयागु परित्याग यायेगु हे ख: । हिलावंगु बलिया स्वरुप मभिंगु उर्जा त्याग यायेगु व भिंगु उर्जा ग्रहण यायेगु धका बलि कर्म ब्याख्या जूसा नं थ्व ज्या ब्यवहारय् हिला वनाच्वंगु खनेदु । अग्निहवन, अन्नबलि, जलबलि, पुष्पबलि, स्थानबलि आदि थी थी बैदिककालीन बलि लिपा लिपा सामान्य पुजा बिधिया 'कर्मकाण्ड' जुयाबिल । कर्मकाण्डय् हिलावंगु थजा:गु बलि न्हियान्हिथं बियाजूपिन्सं लिपा लिपा वना थ:पिन्सं छाय् अन्न नष्ट याना पुजा यानागु धका तक नं मथुया वन । जिं मचा बलय् यक्वसित हे न्यना - छाय् द्य:थाय् स्वाँ छायेमा:गु? छाय् किग: तनेगु? छाय् धुपाँय् च्याकेगु? अहँ सुनां हे लिस: मब्यू । न्हापां निसें या चलन धाइ, मिखा तिस्सिना दोहरे याइ । छम्हनिम्हसिनं लिस: बिइ, 'झी जक नयाँ गा: ला? चखुँ बखुँ या नये म्वा:ला? झीसं ह्वलागु किग: जाकि चखुँ बखुँ वया नइ । द्य:या नामय् इमित नकेगु धर्म या ज्या ख: ।' न्ह्यस: दनी - 'अय् जूसा देगलय् दुने जाकि ह्वलेगु पल्सा पिने ख्यलय् ह्वलाब्यूसा चखुँ बखुँ यात नये अ:पुइ, अथे छाय् मयानागु?' तर लिसलय् वाक्कुछिना तँ पिकया ब्व: बिया हइ - 'माँवेचरां, गुलि किचिकिचि खँ न्यनाच्वंगु? छिमि बाज्याइत न्यं हुँ थजा:उ खँ । न्हापां निसें या चलन धासेलिं गा हे गात नि । द्य:यात छायेमा:गु किग: नं ख्यलय् ह्वलिइ ला?' 'तँ पिकाये मा:ला, जिं ला छिं धा:गु खँ हे कुला न्यनागु जक ख: ।' 'तँ पिहाँ मवइ ला:सा? द्य:या किग: ख्यलय् ह्वलेमाल धका मत्य: मत्य:गु खँ ल्हाइम्ह छ । न्यं जक न्यनेबलय् धुपिहाँ वयेक तं वइगु खँ मल्हायेक छं प्वा: मजा: ला?' अर्थात, कर्मकाण्डं मिखा काँ यानात:पिं नाप खँ जवालसवाल याये तस्कं थाकु । जिं थथे यक्व भोगे याये नँ । शायद, हिलावंगु बलिया स्वरुपं झीगु समाज नं थुकथं हिलावंगु जुइफु । मानव चरित्र धयागु हे नकारात्मक खँ याकनं ग्रहण याइगु, सकारात्मक खँ बेवास्ता याइगु चरित्र ख: । अथे जुया मभिंगु उर्जा त्याग यायेगु नामय् 'बलि' या प्रचार जुइ अ:पु । बलि बिइत पशुपन्छियात दैत्यया स्वरुप बिया बाखँ दयेका शिकार याये अ:पु । बाखँया प्रचार यायाँ 'दैत्य स्यायेगु' धर्म कथं बलि यात स्थापित व ब्यापक याये अ:पु । तर बलि पाखें भिंगु उर्जा गथे ग्रहण यायेगु धका स्यनेकने यायेत थाकु । 'बलि'या मूलमर्म परित्याग यायेगु ख:सां तबि लिपा लिपा वना 'बलि'या मूलमर्म द्य:या नामय् स्याना थ:म्हसिनं भोग यायेगु अर्थात 'उपयोग यायेगु' जुया वन । मनूतसें थ:पिनि ला नयेत द्य:या नां न्ह्य:ने तया पशुपन्छि स्यायेगु, ला थ:पिन्सं नयेगु याना हल । थ:के उपलव्ध स्रोतयात बलि बिइगु कथं विकास यानात:गु प्रथा नं लिपा लिपा देखासिकि अप्वया वना बिकृत जुयावल । थ:के स्रोत मदुपिन्सं नं बलि बिइगु रहर याना हल । पशुपन्छि लहिना मत:पिन्सं पशुपन्छि न्याना हया जूसा नं स्यायेगु ज्या न्ह्याकल । हिंसाया यायेत याकेत पशुपन्छि न्यायेगु मियेगु जुइवं न्हू कथं या अमानवीय अर्थतन्त्र न्ह्यानावल । राज्यस्तरं व हे अमानवीय अर्थतन्त्रयात ग्वहालि यायेगु ज्याय् तिब: बिया हल । मोहनी नख: या पशुबलि मेबलय् सिबय् यक्व पशुपन्छि स्याना न्यायेकिइगु नख: नेवा:या मोहनी नख: नं ख: । मोहनीया स्वन्हु अष्टमी, नवमी व दशमी कुन्हु थ:थ: चलन कथं थी थी पशुपन्छि स्यायेगु ज्या नेवा:तसें याइ । थौं कन्हय् नेवा:तसें थथे मोहनी नख:बलय् पशुपन्छि स्यायेगु कर्म यात महिषासुर बध, दैत्य बध आदि अनेक खँ दयेका बाखँ धया हल । तर थथे धा:सां तबि, थ्व बाखँ दक्वं लिपा लिपाया आयातीत बाखँ ख: । न्हापा न्हापा नेवा:या मोहनी नख:या स्यायेगु कर्म 'बली' मखु, दैत्य मखु धयागु निष्कर्षय् जि थ्यन । छाय् धका बुलुहुँ कने । नेवा:तसें याइगु पशुपन्छि स्यायेगु कर्म यात 'बलि बिइगु' धाइ मखु । झीगु नेवा: खँग्वलं धायेमाल धा:सा 'बां स्यायेगु' धाइ । न्हापलाक थ्व खँग्व: पुइका: स्वये । 'बां' धयागु गयेगु वा आसन कायेगु पशुपन्छि ख: । अर्थात, थ:गु कर्मय् उपयोग याइगु वा जुइगु पशुपन्छियात बां कथं म्हसिका बियातल । थी थी द्य:या थी थी बां दु । महाद्य:या बां द्वं जुल । गनेय् द्य:या बां तिछुँ जुल । झी नेवा:या जात: च्वकिइ । झी हरेक मनूया बां दु । गुम्ह सल बां, गुम्ह किसि बां, गुम्हं माक: बां, गुम्हं म्हय्‌खा बां । थ्व दक्व बां धा:पिं झीगु जीवनया उपयोगि पशुपन्छि ख:, झी पासा ख: । झीसं 'बां स्यायेगु' धयागु थजा:पिं 'बां' यागु जीवन अन्त्य याना छ्वयेगु ख: । थुथाय् लाक्क नेवा: विश्वासया छगू खँ, शायद यक्वसिनं मस्यू जुइ, खँ छता कने । छम्ह पासाया छेँज: लोकसेवा पास जुल धा:सा बंगलामुखि द्य:यात बां स्यायेगु धका भाकल यानात:गु जुयाच्वन । लोकसेवा पास नं जुल । भाकल कथं बां स्यायेगु पुजा न्यायेकिइगु जुल । तर अबलय् लाक हे इच्छा यानाकथं या 'बां' न्यायेगु मन्त । 'नु द्य:थाय् वनेनु, लँय् हे न्ह्याम्ह जूसा बां छम्ह न्याना स्याये माली का ।' छेँज: या छम्हपाखें थथे प्रस्ताव वल । तर थ्व खँ न्यनेवं ज्याथ:म्ह अजां हतकल । 'धत् । अजा:गु मत्य: ज्या नं यायेगु ला? बां मदु सा पुजा लिज्याइ का । तर लँय् न्याना यंकाम्ह पशु बां जुइमखु । बां धयाम्ह झीसं थ:गु छेँय् लहिना त:म्ह हे जुइमा: । न्याना हये मा:सा नं हया छन्हु चच्छि जक जू सा नं थ:गु छेँय् लहिना तयेमा:। फु सा ४ न्हु लहिना तये मा: । लहिना मत:म्ह पशु नं बां जुइ ला? जुइ मखु । मत्य: मत्य: पाप याये दै मखु स्व:!!' अर्थात, झी नेवा:तसें स्याइगु 'बां' धयाम्ह थ:म्हसिनं लहिनात:म्ह पशुपन्छि हे जुइमा: धयागु खँ अनं लिपा सिल । 'बां स्यायेगु' या अर्थ नं थम्ह लहिना तयाम्ह वा उपयोग याना तयाम्ह पशुपन्छिया जीवन थ:गु हे नितिं अन्त्य यानाछ्वयेगु ख: । अले बां स्यायेत म्व: हायेकिइगु चलन नं झी नेवा:तय्‌के दु । म्व: हायेकिइगु छाय् ख: धका शायद सकसिनं हे स्यू जुइ । स्याये त्यल धका सिइम्ह पशुपन्छियात 'छन्त सिनावने मञ्जूर जू ला?' धका स्वीकृति कायेगु संस्कार ख: हँ । यदि म्व: महाल धा:सा देगलय् यंका: स्यायेत तयार जूसा नं स्याइ मखु । म्व:महाल धका: द्य:याथाय् हे बरु बां त्व:ता छ्वइ, तर म्व:महाम्ह बां स्याइ हे मखु । थथे आत्मस्वीकृति कायेगु चलन 'बलि' नाप गनं हे उल्लेख मदु । अन्नबलि बिइत अन्नयात न्यनेम्वा:, जलबलि बिइत जलयात न्यनेम्वा:, पुष्पबलि बिइत पुष्पयात न्यनेम्वा:, पशुबलि बिइत पशुयात न्यनेम्वा: । नष्ट जुइगु स्रोतया आत्मनिर्णययात कदर यायेगु शिक्षा वा चेतना बैदिक साहित्यया 'बलिप्रथा' दुने मदुगु जुया गढिमाइ लगायत मेमेथासय् जुइगु 'बलि' या इलय् 'म्व: हायेकेगु ज्या' जुइमखु । 'बां स्यायेगु' या मेगु छगू पक्ष स्यायेधुंकुगु बां यात छेँय् लित हया उपभोग यायेगु ख: । तर 'बलि' जुल धा:सा सीम्ह उपभोग मयासें नष्ट याना उर्जा जक ग्रहण यायेगु ख: । गथे कि गढिमाइया बलि धका सीम्ह पशुपन्छियात लित यंकिइमखु, अन हे नष्ट यानाछ्वइ । व धात्थें 'बलि'दर्शनक कथं परित्यागबादि ज्या जुल । नेवा:तसें याइगु हिंसा कर्म धा:सा बिशुद्ध उपयोगबादि ज्या जुल । बां स्यायेगु ज्या परित्यागबादि ज्या ख हे मखु । अथे ख:सा नेवा:तय्‌गु 'बां स्यायेगु' ज्या यात गथे याना 'बली' धाये फै? फै हे मखु । उपयोगया क्रम स्वयादिसँ - मोहनीया कूछिभ्वय् कुन्हु बां स्याइगु कूलछि च्वना भ्वय् नयेत हे ख: । मोहनीया स्याक्वत्याक्व: कुन्हु थी थी बां स्याइगु नं भ्वय् नयेत हे ख: । चालं कुन्हु आगं पुजाय् बां स्याइगु नं नेवा:तसें परित्याग मयासें उपयोग हे याइ । थी थी कथं नयेत त:ताजि ल्वसा व नसाज्वलं दयेकिइ । नेवा:तसें व द्य:या भिं जुइमा धका बां स्याइगु मखु, द्य: लयेतायेका: थ:त भिं जुइमा धका: बां स्याइगु ख: । अर्थात, झीसं 'बलि' या वास्तविक परिभाषा मालास्वत धा:सा नेवा:तसें मोहनीया इलय् बां स्याइगु कर्म यात 'बलि ख:' धायेगु आधार जिं ला लुइके मफुत । आधार हे मदु । 'बां स्यायेगु' पक्ष वा बिपक्ष लाज्वलं या नसा नयेगु इच्छा व संस्कारया नामं बां स्यायेगु निरन्तरता बियाच्वने न्ह्या:पिन्सं 'पशुबलि बन्द गरौ, मारकाट मुक्त चाड मनाऔ' धयागु अभियान यात मता:पह याना जुइ । खँल्वापु जूथासय् नं 'पशुबलि बिरोध'या स: तइपिं हे सशक्त खने दइ, छाय् धा:सा बिरोधया सलय् 'मानवीयता', 'प्रेम', 'करूणा' थें जा:गु तत्त्वभाव यक्व ब्यक्त जुयाच्वनी । हिंस्रक चरित्र दुपिं धा:सांतबि मनूतसें 'मानवीयता', 'प्रेम', 'करुणा' आदि नकारे याये फै मखु । बैदिक साहित्यय् नं मानवीयता, करुणा, प्रेम व पशुया जीवन रक्षा यायेमा: धयागु शिक्षा बियात:गु जुया 'हिंसा बिरोधि' तर्कयात ग्वहालि जुयाच्वन । हरेक हिंसा वा स्यायेगु कर्म 'बलि' जुइमखु । यदि जुइगु ख:सा झीसं 'बलि'यात पुनर्परिभाषित याये मानी । नेवा:तसें याइगु 'बां स्यायेगु' ज्यायात कया 'पशुबलीको बिरोध गरौं' धाइपिन्सं 'पशुबली' धयागु पशु स्यायेगु ज्या ख: धका थुइका च्वन । मोतरं थक्कर न:पिं, स्लटरहाउसय् स्या:पिं, पशुपन्छि त पशुबलि मजुल धा:सा नेवा:तसें 'बां स्याइगु' जक गथे पशुबली जुल? उपयोगबादि दर्शन कथं पशुहिंसा याना लाज्वलं या ब्यापार न्ह्याना वनीगु अवस्था दत्तले मोहनी नख:या 'बां स्यायेगु' दिकेमाल धयागु स: या औचित्य खनेमदु । 'बां स्यायेगु' धयागु पशुबली मखु, पशुहिंसा ख: । 'बां स्यायेगु' ज्या यात 'बलि' धका 'न्ह्यागु त्याग या:सां धर्म लाइ, छाय् हिंसा याना पशुपन्छि स्यायेगु? खेँ छ्याना ब्यूसा जि हे जिल नि, नैक्या छ्याना ब्यूसा जि हे जिल नि ।' धका धायेगु वास्तबय् नेवा: सभ्यताय् दुहाँ व:गु साँस्कृतिक भ्रष्टाचार ख: । थ:म्ह लहिना तयाम्ह बां यात थ:गु हे उपभोगया नितिं थ:म्हसिनं हे स्यायेगु, व नं सिइम्ह बां या आत्मस्वीकृति कया जक स्यायेगु, जबरजस्ति मस्यायेगु - थ्व हे नेवा: नख: या 'बां स्यायेगु' चलन दुनेया रहस्य ख: । थुलि सुन्दर चलनयात बिकृति घोलेयाना नेवा:तसें गलत यानाच्वन ।

१ - 'बां स्यायेगु' यात 'पशुबली'या रुप बियेगु गलत ख: ।

२ - बाखँया दैत्य भा:पा: पशुपन्छि स्यायेगु धका: 'बां स्यायेगु' गलत ख: ।

३ - 'बां स्यायेगु' नामय् थ:म्ह लहिना मतयापिं पशुपन्छियात धिबाया पावर क्यना न्यानाहया स्यायेगु गलत ख: ।

४ - 'बां स्यायेगु' धका: थ:म्ह मस्यासें मेपिनिगु ल्हातं स्याकेगु वा सफा याकेगु ज्या नं गलत ख: ।

थ्व प्यता गलत खँ त्याग यानाछ्व:सा नेवा: तसें याइगु पशुपन्छि हत्या, हिंसा वा मारकाट या स्वरुप गथे जुल जुइ ? न्हापायापिं नेवा:तसें थें थ:पिन्त गाछि गाछि व माक्व माक्व जक स्यायेगु याइ कि ? 'बां स्यायेगु' धयागु थाकु खनी धका दिका: हे छ्वइ कि? ला नयेगु तातुना लहिनातयाम्ह ब्रोइलर खा स्याना नयेगु व 'बां स्यायेगु' धका स्याना नयेगु बराबर हे ख: धका ला नयेगु झन अप्व: जुया वनी कि? थ:म्हं लहिना तयाम्ह बां थ:गु ल्हातं हे स्याना नयेमालीबलय् ला धयागु गुलि दुर्लभ स्रोत ख: धका थुइका: जीवनया महत्व व दर्शनचेतना ध्वाथुइ कि? 'बां स्यायेगु' संस्कृतिइ सुधार मयासें मगा:गु पक्ष त नं दु । विशिष्ट कलाकृतिं जा:गु बाँबाँला:गु देग: व द्य: दयेकेगु हँ, अलय् व हे द्य:यात हि धा: म्हुका: फोहर यायेगु हँ, थ्व छाय् यानातल जिं बाँलाक मथू । थ्व पाय्‌छि मता: । पवित्रताया पर्यायवाचि देग:यात नख:चख:बलय् बधशालाय् हिलाछ्वयेगु चलन वा संस्कार ल्यूने छु रहस्य दु धका झीसं मस्यू नि । कलाकृति व शिल्पया रक्षा यायेत 'बां स्यायेगु' कर्म मेथाय् हे अलग्ग यायेगु कथं सुधार याये फुसा बाँलाइ ला धका: न्ह्याबले नं मतिइ वनाच्वनी । स्याक्वत्याक्व कुन्हु हिं बुला:त:गु देग:या परिसरय् पला: तयेमालीबलय् भावुकतां नुग: मछिना 'हिंसा'या सार्थकता छु ख: ले धका: न्ह्यस: थनाबी । व न्ह्यसलं लित्तुलिइ बलय् 'मजिल मजिल, थथे बां स्यायेगु जि हे मजिल' धका हाले मास्ते वयेका: बिइ । विचा: मयासें मगा:गु खँ वास्तवय् झी पुर्खापिन्सं गुलि खँ वा: चायेका झीगु समाजयात ला नया: जीवन हनीपिं मांसाहारी समाज कथं बिकास याना तल धका: झीसं बिचा याना मस्व: नि । 'बां स्यायेगु' धयागु निर्दयी, बहुलठ्टी वा मूर्ख जुया संस्कृति न्ह्याकाच्वंगु जक पक्का ख हे मखु । झीसं बिचा: यायेमा: कि गब्लें अनिकाल मजुइगु, फालाफाल अन्नबाली सइगु समृद्ध थासय् बिकास जूगु झीगु सभ्यता ख: । शाकाहारी जुया जीवन हनेत छुं नं थाकु मजू । उच्च पहाडि वा हिमाली भेग थें प्राकृतिक बिकटताया हुनिं म्वानाच्वनेत मांसाहारी जुइ बाध्य जुइमा:पिनि ला मनयेक मगा: । झी नेवा:त अथे ख हे मखु । चाहे जुल धा:सा हलिमय् अतिकं कट्टर शाकाहारी (भिगान नं धाइ) जुया म्वायेत नं नेपा:गा:या लकसं बाँलाक हे साथ ब्यू । सच्छिताजि मल्याक अन्न सइगु थाय् ख: झीगु नेपा: देय्, झीगु थाय् बाय् स्वनीग: । थजा:गु सुगम थासय् च्वना नं झी पुर्खापिन्सं छाय् झीत मांसाहारी संस्कृति नाप भ्यलेपुंका ला या थी थी ताजि नसाज्वलं दयेकेगु तौर तरीका स्यना तल? छाय् हरेक नख:चख:बलय् ला मदयेक मगाइ कथं या साँस्कृतिक नियमय् चिना थकल? झीसं बिचा: याना स्वये म्वा:ला? झी पुर्खापिं हिस्रक वा करुणा मदुपिं पशुवत बिचार याइपिं जुया 'बां स्यायेगु' नियम दयेका थकुगु धायेत नं छुं आधार मदु । थ:गु देशय् हन्ता: (आक्रमण) याना राजपात लुतेयायेत व:म्ह शत्रु सेनायात युद्धबन्दि दयेका: नं स्यायेमत्य: धका: करुणाभाव तइपिं झी हे पुर्खा ख: । दयामाया, दान धर्म, उपकार या ज्याय् झी नेवा:त न्ह्यज्या: धयागु खँ झीगु दान यायेगु कर्मं जायाच्वंगु संस्कारं हे क्यं । सम्राट अशोकया म्ह्याय् चारुमति थ:हे वया अहिंसा व करुणाया शिक्षा बिया सम्यक बुद्धि दयेका त:गु झीगु समाजं ला नयेगु लोभ तया शाकाहारी मजूगु धायेगु नं आधार मदु । मांसाहारी मजुसें शाकाहारी जुयाच्वनेम्वा:गु थुलिमछि प्राकृतिक, सामाजिक, आर्थिक, साँस्कृतिक, बौद्धिक चेतना व सीप दयेक दयेक नं छाय् नेवा: समाजं 'बां स्यायेगु' मांसाहारी संस्कृति कयेच्याना च्वन जुइ ? छाय् द्वलंद्व: दँ तक थजागु परम्परा न्ह्याका: यने फत जुइ ? बां स्यायेगु, ला नयेगु धयागु नकारात्मकताया जननि वा द्वलंद्वः दँ पुलाँगु जंगलि यूगया अवशेष धात्थें जूसा थजाःगु चलन सभ्य सुसंस्कृत धाइगु झीगु समाजय् थौंतक ल्यना मच्वन खै । छाय् ल्यनाच्वन जक सिइके फुसा नं यक्व ज्यालगे जुइ । 'बां स्यायेगु' परम्परा पाय्‌छि जू वा मजू धका न्यकू ल्वाका: जुइ न्ह्य: झीसं थजागु पक्षय् दुवाला स्वये म्वा:ला? करपिनिगु हा:हा:लय् 'पशुबली' धायेवं झीगु 'बां स्यायेगु' कर्म 'पशुबली' हे जुइ ला? थ्व न्ह्यस:या लिस: छक्व: माला स्वये नु ।

Disclaimer: The views and opinions expressed in this article are those of the author.