थिंला पुन्हिखुन्हू नेवाःतय्सं हनीगु यःमरि पुन्हि

थिंला पुन्हिखुन्हू नेवाःतय्सं हनीगु यःमरि पुन्हि

Shaterist Nepalese

Photo Credit: Birendra Man Shrestha

दच्छियंकं वइगु थीथी नखःचखःया भ्व-लय् वइगु छगू नखःया नां खः योमरि पुन्हि । योमरि लिसे सम्वन्धित पुन्हि जूगुलिं थ्व नखःया नां हे योमरि पुन्हि धकः नां छुनाब्यूगु थःगु थासय दुसा नेपाल संवत कथं वइगु निगूगु ला थिंला बले लाःगु हुनिं नं थ्व पुन्हियात थिंलापुन्हि धायेगु याः । थ्व वाहेक नं थ्व नखः नेवाःत बाहेक मेपिं सुयां हे हनेम्वाःगु छगू थःगु हे विस्कं पहः दुगु विशिष्ट नखःया रुप खः ।
योमरि पुन्हि धायेवं हे दक्वः धइथें नेवाःतय् मिखाय् च्वकालूगु ख्ये“ बांलूगु व न्हिप्यं दूगु नसा लुमना वइ । उलिजक मखु थ्व मरि सकसितं यःगु जूगुलिं हे थ्व मरियात यःमरि जुल । थुकिया बिषेशता यक्वः दु । दकलय् न्हापा छगू नखः कथं योमरि झीसं योमरि नयाः योमरि पुन्हि हनी । मेमेकथ इलय्बेलय् तःता कथं हे ज्याख“य् छ्यला वयाच्वंगु दु । योमरि छगू कथंया सगंया प्रतिक नं खः । द्यःतय्त व झीत मदयेक मगाःगु योमरि खः । योमरिया महत्व यक्वः दु । जाकिचुंलं दयेकेगु नसात मध्ये चतांमरि, जाकिमरि, सेल व योमरि खः । जाकि बांलाक सिलाः गंका क्यलातःगु जाकिचुं क्वाः लखय् न्हाबुक्क न्हायाः च्वला पतिनं ध्युध्युं ह्वः दयेकाः चाकु हाम्वः तयाः संकातःगु ताकूगु चाकू तयाः प्वाःतिनाः हासी तयाः हायाः दयेकेगु मरियात हे झीसं योमरि धया वयाच्वना । थ्व झीसं द्यःयात नं छानावयाच्वना । द्यःयात दयेकेगु योमरि आखे तयाः दयेकी । बुन्हिबले नं योमरियात मचाया द“ कथं निद“, प्यद“, खुद“, च्याद“, झिद“, झिंनिद“ तक क्वखायेकी । योमरि तःता कथं दयेका नयेज्यू । द्यःयात आखे तयाः, अले झीसं नयेत चाकु हाम्वः तयाः, माय् तयाः, खुवा तयाः, आलु तयाः, चुंला तयाः । तर अप्वःसिनं ला तयाः नयेगु मयाः ।
योमरि वस्तुत नयेगु मरि हे जूसां थ्व योमरि दुने नेवाःतय्सं यक्वः दर्शन सुचुकातःगु लुइकेपूm । योमरि धायेवं हे थ्वयात छखे सम्पन्नताया चिं कथं कायेगु याः । विशेष यानाः अन्नं जायाच्वंपिं जक सम्पन्न धायेगुयात कयाः वयाच्वंपिं झीथाय् थ्व ई धयागु अन्न सयेकाः, पानाः धुकुतिइ स्वथने यंकीगु ई खः । अले व स्वथनेत यंकूगु अन्न हे झीगु नितिं धनसम्पत्ति व अझ ला द्यः जूगुलिं झीसं व अन्नया लिसे वहे अन्न अथे धयागु जाकीया छुचुं वा पोचुं पाखें झीसं योमरि दयेका पुज्याइ । थ्वयात गुलिसिनं योमरि वा अन्न पुज्याःगु धाःसा वास्तविक अर्थय् नेवाःतय्सं लक्ष्मीद्यःया प्रतिक कथं वा लक्ष्मी पुजा यायेगु यानाः वयाच्वंगु खः ।

नेवाःतय्गु मौलिक लक्ष्मीपुजा योमरि पुन्हि कुन्हु योमरि दयेका नयेगु जक मयासें योमरि इनाः बिइगु तकं याइ । थ्व नखः कुन्हु लक्ष्मी वा कुथिलक्ष्मी हनेगु नितिं पोचुंया गणेद्यः, पाथी ज्वंकातःम्ह कुवेर, हासा, तुसि ज्वंकातःम्ह लक्ष्मी द्यः, लक्ष्मीया गंछि दयेकी । वा द्वय् तयेयंकीगु थुगु पोचुंया द्यःत लिसे मुख्य द्यः पोचुंया मायो बायो नं तई । थ्व हे योमरि पुन्हिया महत्वपूर्णगु पक्ष खः । सामान्य योमरि सिवें निदुगं तग्वःगु मायो बायो योमरिया रुप मखसे आदि शक्ति आदि पुरुषया प्रतिक कथं कायेगु याः । तग्वःगु योमरिइ चाकु तयाः च्वका क्वस्वःगु जुल धाःसा मायो व माय् तयातःगु च्वका थस्वःगु योमारियात बायो धाइ । थ्व मायो बायो सहितया योमरि पुन्हि कुन्हु कुथिइ भाकारिइ तयाः पुज्यायेगु याइ । अन्नं गबलें मगाः मचा मजुइमा धकाः अन्नयात हनीगु थुगु पुन्हि प्यन्हू तया मायो बायो तयातःगु भकाी उला स्वयेमज्यू धैगु मान्यता दु । प्यन्हू दुखुन्हू तिनि म्ह्याय्मचा नखः कथं कयातःगु थुगु योमरिया प्रशंग पन्तिया महाजनया कारणं वःगु धायेगु मयाःगु मखु । थुकिया छगू किम्वदन्ति थथे दु– योमरि पुन्हियात कयाः “रत्नबदाने बुद्ध वचन”य् च्वयातःगु कथं लिच्छवी कालयाम्ह नांजाःम्ह जुजु अंशुवर्माया पालय् पाञ्चाल नगर आःया पन्तिइ सुचन्द्र नांयाम्ह महाजन व वय्कःया कला दयाच्वन । निम्हतिपू दयावान नापं विष्णुया भक्त जुयाच्वन । सुचन्द्रया आनिबानी खनाः छन्हू मार्ग पुन्हि अथे धयागु योमरि पुन्हि कुन्हु वय्कःया उदारता परिक्षण यायेत कुबेर दरिद्र ब्राम्हणया भेष कयाः ल्हातय् तःसि ज्वनाः सुचन्द्रया छे“य् प्mवं वन । थःगु छे“य् दरिद्रम्ह ब्रँम्हण भिक्षा प्mवं वःगु खनाः निम्हतिपुलिं पिखालखुइ वयाः तःधंगु सत्कार यानाः थत ब्वनायंकल । न्हूगु वसः ज्वलं दान बिल । अले थःपिन्सं दयेकातःगु विशेष कथंया मरि नापं साक्क भोजन याकल । थ्वहे मरि योमरि जुयाच्वन ।

सुचन्द्रया निम्हतिपुलिं याःगु सम्मान सत्कार खनाः कुबेरं थःगु वास्तविक रुप क्यनाः माःगु ज्ञान बुद्धिया ख“ कनाः थःम्हं ज्वनातःगु तःसि वय्कःपिन्त बियाः अन्तध्र्यान जुल । कुबेरया बचं कथं योमरि, छुचुं मरियाम्ह कुबेर, लक्ष्मी, गणेश, कुमार आदिया मुर्ति दयेका कुबेरं बियाथकूगु तःसि दक्वं नापं तयाः अन्न तइगु भकारीइ दुने पलिस्था यानाः विधिपूर्वक प्यन्हू तक त्वपुया पुजा यात । नापं योमरि अन्न व द्रब्य दान यात । थःपिन्सं नं योमरि भोजन यात । उकिया प्रतापं धनसम्पत्ति बृद्धि जुयावन ।
अब्लेनिसें उपयुक्त कथं मार्ग शुक्ल पुन्हि कुन्हू योमरि पुन्हि हनेगु चलन सुरु जुयावल । उखुन्हु नखः हनीपिनिगु छे“ धनसम्पत्ति, अन्नपाखें दुःख जुइमखु, निरोगी जुयाः शरीर पुष्ट जुइ धइगु धापू दु ।
वौद्धतय्सं चीभाः व हिन्दुतय्सं दत्तात्रयाया प्रतिक कथं नं कायेगु याः । हिन्दूतय्सं सत्व, रजो, तमी स्वता गुण छथाय् हे ल्वाकज्याःगु अर्थात सत्व जाकिचुं रजो–चाकु व तमो गुण युक्त हाम्वःया समिश्रण त्रितत्वया योगु जूगु दिं योमरि धायेगु याः । गुकिं यानाः त्रितत्व द्यः दत्तात्रयय् मेला जुइ । अथेहे बौद्धतय्सं थ्व मुक्कं चीभाः थें च्वंक दयेकातःगुलिं थ्वयात चैत्य रुप बी । गुकिं यानाः प्यन्हू तक योमरि पुज्यायेगु प्रचलन बौद्धतय् दथुइ नं ल्यनाच्वंगु दु । योमरि खाली दयेके मज्यू धकाः योमरि दुने न्यागः जक जाकि तयाः न. दयेकेगु याइ ।

नेवाःतय्सं हनावयाच्वंगु थुगु योमरि पुन्हिया महत्व आः वयाः जक मखसें जुजु अंशुवर्माया पालय् हे दुगु लुइकेपूm । जुजु अंशुवर्माया इलय् बलभद्रं योमरि दयेकूगु धइगु दु । लिसें योमरि पुन्हि कुन्हु यक्वः द्यःनेमाःपिं मनूत जीवनकांछि सुख सिइ मखु धइगु प्रचलन दुसा थनिं निसें न्हि नं ताःहाकः जुइ ।
गैरनेवाःतय्सं स्वन्ति नखःया इलय् द्यौसीभैलो म्हितूथें नेवाःतय्सं योमरि पुन्हिया दिं त्यःछिंत्यः म्हिती । त्यःछिंयः म्हितीबले नेवाःतय्सं ई परिस्थितियात कयाः म्येया रुप बियाः लसय् हालेगु याइ ।

यःमरि च्वामू उकी दुने हाम्वः
ब्यूम्ह ल्यासे मब्यूम्ह बुरीकुति...